Charles Michel ontspoort. Nadat hij eerst de journalisten, magistraten, universiteitsrectoren en zelfs de syndicalisten en het verenigingsleven op de korrel heeft genomen, zou hij er nu van dromen om de oppositie te muilkorven? In Wallonië en Brussel neemt hij de meerderheid van de parlementsleden in het vizier!
Voor hun gehechtheid aan het federale België betalen de Walen en Brusselaars een zware tol: alle verworvenheden van de arbeiders sinds minstens 50 jaar staan op de helling. Bovendien worden de minderheidstaalgroepen van het land - de Franstaligen en Duitstaligen - in de federale coaliteit slechts door één partij vertegenwoordigd, de MR. En die partij wist slechts één kiezer op vijf achter zich te scharen. Zo wordt een demografische minderheid binnen de federale staat politiek gemarginaliseerd. Vanuit een democratisch standpunt is dat problematisch. Maar dat heeft de liberalen, die op dit punt anderen zo graag de les spellen, tot nu toe geen zorgen gebaard.
Alleen de N-VA wijst regelmatig op deze eigenaardige situatie, waarschijnlijk omdat dit een van de hoekstenen van haar confederale strategie is. Dat verklaarde in elk geval de voorzitter van de partij vóór de gemeenteraadsverkiezingen tijdens een lang interview met La Libre Belgique. Hij pleitte ervoor om na de verkiezingen - van mei! - in Vlaanderen een “Zweedse” coalitie te behouden. “Federaal ligt dat moeilijker”, verklaarde hij, “want de regering heeft geen meerderheid in Franstalig België (sic). Dat is niet mijn probleem, maar het is wel een feit … Onder de vorige regering had je die meerderheid niet in Vlaanderen en dat vond ik schandalig.”
Door zijn belofte aan zijn kiezers in te slikken - “Nooit met de N-VA” - heeft Charles Michel er dus voor gekozen om in de kaarten van Bart De Wever te spelen: Walen en Brusselaars een afkeer doen krijgen van een staat die hen politiek in elk opzicht marginaliseert.
Uit de peilingen blijkt trouwens al een afkeer van de eerste minister: in het noorden van het land staat hij op de derde plaats in de populariteitspoll, maar in Wallonië en Brussel is hij van het podium gevallen en moet hij zelfs verscheidene Vlaamse ministers laten voorgaan!
Momenteel kan hij nog maar moeizaam naar adem happen in het veel te kleine keurslijf dat de Antwerpse burgemeester hem heeft aangemeten. Klinken zijn woorden daarom zo hoogdravend? Verraden zijn stereotiepe, steeds maar herhaalde gebaren hoe slecht hij zich voelt? Is zijn houding van een verwend kind het gevolg van zijn hielenlikkerij? Maar ach, wat doet zijn stijl ertoe … Veel belangrijker zijn de woorden en ideeën die hij met steeds meer aandrang aan de samenleving wil opleggen.
Soevereiniteit, populisme en verlichte experts
Charles Michel lijkt niet meer de minste kritiek te verdragen op het beleid waarin hij ons meesleurt. Na zijn vermaningen aan het adres van journalisten, magistraten, leiders van verenigingen en zelfs universiteitsrectoren, gaf hij ons tijdens zijn toespraak over de “state of the union” zelfs de indruk dat hij nu het spreekrecht van … de parlementaire oppositie wil muilkorven. Net zoals Trump of Macron - wat een zielige voorbeelden! - kondigt Charles Michel aan dat hij de strijd aanbindt met … het “fake news” dat het democratische debat zou vertroebelen. “De politieke actie moet vertrekken vanuit de realiteit, vanuit de waarheid van de feiten, en niet vanuit al te gemakkelijke perceptie en illusies”, zo verklaarde hij op het spreekgestoelte in de Kamer. Er is geen twijfel mogelijk: hij wou de kritiek van de oppositie ontzenuwen. Hij wou die kritiek eerst verengen tot een louter emotionele dimensie. En zo het democratische debat ontkrachten en alles herleiden tot een “welles-nietes”-spelletje.
Maar achter dit voorstel schuilt een bedoeling die veel verder gaat dan de gevreesde “leugens” ontmaskeren nog vóór ze uitgesproken zijn. En ze is gevaarlijk, omdat ze inhoudt dat de federale politiek niet voor iedereen begrijpelijk zou zijn. Dat de burger dus niet zelf in staat zou zijn om vrij te oordelen. En dat kritieken die uitgaan van wat de bevolking denkt en voelt, automatisch ingegeven zijn door een soort … “populisme”. Met andere woorden: het volk is dan misschien nog wel “soeverein”, maar niet langer goed geïnformeerd en niet in staat om de “waarheid” te zien. Moeten dan experts de touwtjes in handen krijgen, want die hebben geen verlangens of emoties?
Dit is een hellend vlak. Charles Michel is de eerste minister met een partij die al heel lang heel weinig representatief is voor het kiezerskorps. Zijn leugens (over de btw op elektriciteit, het pensioen op 67 jaar, de index, de financiering van de taxshift, het rampzalige budget, …) tasten zijn politieke geloofwaardigheid aan. Zijn “communautaire” strategie (Wallonië en Brussel tweederangsgewesten maken) is rampzalig. Dat hij achter de racistische uitspraken van sommige leden van zijn regering gaat staan, is een schande. Maar dat hij met zuiver autoritaire argumenten elke kritiek op zijn regering verdacht en ongeldig wil maken, dat is pas een echt democratisch probleem. En absoluut geen “fake news” …
Nico Cué
Secretaris-generaal